«Ժողովուրդ»-ի հետ զրույցում ՀՀ սահմանադրական դատարանի խորհրդական, արդարադատության նախկին նախարար Գեւորգ Դանիելյանն անդրադարձել է Եվրասիական տնտեսական միության դատարանում Ադրբեջանի հնարավոր ճնշումներին եւ կարծիք հայտնել, որ հանգամանորեն ուսումնասիրել է միջազգային պայմանագիրը եւ եկել այն համոզման, որ խնդրահարույց հարց չկա:

Չնայած Հայաստանը պաշտոնապես դեռ չի անդամակցել Եվրասիական տնտեսական միությանը, սակայն, ինչպես գիտենք, այդ որոշումը սարերի հետեւում չէ: Գրել էինք նաեւ, որ Եվրասիական տնտեսական միությունն ունենալու է իր դատարանը, որ լուծելու է անդամ պետությունների տնտեսական գործով դատական վեճերը:

Հաշվի առնելով այն իրողությունը, որ Լեռնային Ղարաբաղը Հայաստանի միջոցով մի շարք ապրանքներ է արտահանում Ռուսաստան, ի՞նչ է լինելու ԵՏՄ անդամակցությունից հետո: Չէ՞ որ Արցախը ԵՏՄ անդամ երկիր չի դառնալու: Արդյո՞ք ԵՏՄ դատարանը խնդիրներ չի ստեղծի Հայաստանի համար: Ինչպե՞ս, բացատրենք: Օրինակ՝ չի բացառվում, որ ադրբեջանցիները, դիցուք՝ Ղազախստանում, ՍՊԸ հիմնադրեն եւ ԵՏՄ դատարանում Հայաստանի ընկերությունների դեմ հայցեր հարուցեն այն պատճառաբանությամբ, թե Արցախում արտադրված ապրանքները իրացվում են ԵՏՄ անդամ չհանդիսացող երկրներում:

Ինչու ենք այսպիսի բան կանխատեսում. դա էլ բացատրենք: Դեռեւս 1999թ. հոկտեմբերի 1-ին, երբ հայկական կողմը Հռոմում ստորագրեց միզազգային քրեական դատարանի կանոնադրությունը, որն ուժի մեջ մտավ 2002թ. հուլիսի 1-ին, 2004թ. օգոստոսի 13-ին ՀՀ սահմանադրական դատարանի որոշմամբ արձանագրվեց, որ միջազգային քրեական դատարանի կանոնադրությունը չի համապատասխանում ՀՀ սահմանադրությանը: Ավելի ուշ, ոչ պաշտոնապես, կուլիսներում այս քայլը մեկնաբանվեց հետեւյալ կերպ՝ եթե Հայաստանը միանար այդ դատարանին, ապա այն կարող էր գործիք դառնալ Ադրբեջանի համար Հայաստանի դեմ: Այսինքն՝ այդ դատարանում Ադրբեջանը դիմումախեղդ կաներ Հայաստանի դեմ ներկայացված գրություններով, ինչի համար մենք պետք է մի ողջ խումբ կենտրոնացնեինք Ադրբեջանի դիմումների դեմ բացատրություններ գրելու համար: Այսինքն՝ լրացուցիչ հոգս էր դառնալու Հայաստանի համար եւ ՍԴ-ն որոշեց, որ այն հակասահմանադրական է: Արդյո՞ք այս նույն համատեքստում ԵՏՄ դատարանը չի դառնա Հայաստանի դեմ գործիք Ադրբեջանի ձեռքում:

Այս հարցերի պատասխանը ստանալու նպատակով «Ժողովուրդ»-ը զրուցեց ՍԴ խորհրդական, արդարադատությայն նախկին նախարար Գեւորգ Դանիելյանի հետ:

Ըստ մեր զրուցակցի՝ նշված միջազգային պայմանագրերի միջեւ զուգահեռ անցկացնելը, այն էլ՝ պատասխանատվություն նախաձեռնելու ասպեկտով, առնվազն անհիմն է. «Սահմանադրական դատարանի 2004թ. օգոստոսի 13-ի ՍԴՈ-502 որոշումը հեռավոր ակնարկ անգամ չի բովանդակում, այսպես կոչված՝ Ադրբեջանի կողմից Հայաստանի դեմ գործիք դարձնելու մտավախության մասին: Իսկ եթե, այնուամենայնիվ, այն վավերացվեր, ապա լուրջ լծակ կլիներ հենց Հայաստանի ձեռքին Ադրբեջանի դեմ: Վերջին հաշվով, խնդիրը սոսկ դիմելով չի սահմանափակվում, վճռորոշ նշանակություն ունեն հենց հիմքերը, որոնց պակաս Ադրբեջանի իշխանությունների գործունեությունում նաեւ այս օրերին չի զգացվում»:

Գեւորգ Դանիելյանի խոսքով՝ սահմանադրական բարեփոխումների հայեցակարգի առանցքային հարցադրումներից մեկը հենց վերաբերում է 1998թ. հուլիսի 17-ին Հռոմում ստորագրված Միջազգային քրեական դատարանի կանոնադրությանը միանալու հարցում խոչընդոտները հարթելու խնդրին: «Այս նկատառումով Հայաստանը որեւէ քաղաքական մտավախություն չունի, իսկ ՍԴ-ն հարկադրված էր տալ բացասական եզրակացություն, քանի որ այդ միջազգային պայմանագրի մի քանի կետեր ակնհայտ հակասության մեջ են գործող Սահմանադրության հոդվածների հետ: Բնորոշ է այն, որ Միջազգային քրեական դատարանի կանոնադրության 105-րդ հոդվածով անգամ բացառվում է դատապարտված անձանց ներպետական ընթացակարգով ներման իրավունքի եւ համաներման հնարավորության իրացումը: Ի՞նչ եք կարծում, եթե երկրում ձեւավորված է միանշանակ դիրքորոշում Սահմանադրությունում այնպիսի փոփոխություններ կատարելու առնչությամբ, որպեսզի վերանայվեն 1998թ. հուլիսի 17-ին Հռոմում ստորագրված Միջազգային քրեական դատարանի կանոնադրությանը միանալուն խոչընդոտող իրավական հիմքերը, իրավաչա՞փ է, արդյոք, դատողություններ անել այն մասին, որ Հայաստանն իբրեւ մտավախություն ունի, որ այն Ադրբեջանի ձեռքին գործիք կդառնա»,- նշեց Գեւորգ Դանիելյանը՝ համադրելով հանրապետության նախագահի եւ Ադրբեջանի նախագահի քաղաքական գործունեությունն ու հայտարարությունները:

«Ադրբեջանի նախագահը, թերեւս, հանցավոր ինքնավստահությամբ ունենում է կոչեր, որոնք անվերապահորեն բովանդակում են մարդկության ու խաղաղության դեմ ուղղված առնվազն մի քանի հանցագործությունների հատկանիշներ: Իսկ եթե դրանց հավելենք այն, որ այդ հանցավոր կոչերը հաճախ համատեղվում են խաղաղ բնակչության նկատմամբ զանգվածային կարգով ու պարբերաբար կրկնվող եւ մարդկային զոհերով ուղեկցվող հարձակումներով, ապա պատկերը կամբողջանա: Ի դեպ, վերջին շրջանում Ադրբեջանի սահմանադրական փոփոխությունները բացառապես միտված են այնպիսի իրավակարգավորումների, որպեսզի ի չիք դառնա վերոհիշյալ բնույթի միջազգային պայմանագրերի վավերացումը, որ ձեւավորվի կայուն ու ներփակ բռնատիրություն»:

ՍԴ խորհրդականը նաեւ կարծիք հայտնեց, որ իրավաչափ չէ զուգահեռ անցկացնելը երկու օրենքների միջեւ նաեւ այն կտրվածքով, որ երկու միջազգային պայմանագրերով նախատեսված են պատասխանատվության միանգամայն տարբեր ինստիտուտներ, եթե Միջազգային քրեական դատարանի կանոնադրությամբ խոսքը բացառապես մարդկության եւ խաղաղության դեմ ուղղված որոշ հանցագործությունների համար քրեական պատասխանատվության մասին է, ապա ԵԱՏՄ-ի դատարանին ընդդատյա են սոսկ տնտեսական գործերը. «Ադրբեջանի այս կամ այն «խորամանկ» փորձերին թե ինչպես կարձագանքի հիշյալ դատարանը, համոզված եմ, որ խելամիտ ու իրավաչափ չէ այժմ անդրադառնալը: Ինքս հանգամանորեն ուսումնասիրել եմ այդ միջազգային պայմանագիրը, դրան կից 2-րդ հավելվածով ամրագրված կանոնադրությունը, վերլուծել եմ հնարավոր իրավիճակները եւ հանգել եմ այն անվերապահ համոզման, որ դրանք՝ Ձեր կողմից ներկայացված ասպեկտներով, խնդրահարույց չեն: Պարզապես չէի կամեմա ազերիներին արդեն այս փուլում տեսական գիտելիքներով զինել ու վերապատրաստել, թե ի՞նչ կարող են անել, եւ ինչպե՞ս կարող ենք արձագանքել»:

Հեղինակ` ՔՆԱՐ ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

Շարունակությունը և ուշագրավ այլ նյութեր «Ժողովուրդ» թերթի այսօրվա համարում