Հայի ցավոտ անցյալը. 
Եկեք փոքր-ինչ թափառենք պատմության քառուղիներում, նայենք նր փշոտ անցյալին և հետո վերադառնանք ներկա, որը կառուցվել է անցյալի մաքռումների, տառապանքի ու պայքարի շնորհիվ: Պատմություն որը անցել է դարերի փոշով արյան օվկիանով և հասել մեզ՝ ներկա սերունդներիս: Շատ ցավ է տեսել հայը, շատ արցունք է թափել, անցել է կրակի ու սրի միջով, բայց էլի կանգուն է մնացել: 
Հա՝յ դու կարողացար մորմոքը սրտիդ ջահը ձեռքիտ առաջ սլանալ չերկնչեցիր ու չվախեցար: Ինչքան ցավոտ էր նրանց համար երբ տեսնում էին իրենց շուրջը ընկած են մարդիկ սար ու ձոր ծածկված էր դիակներով, երկինքը մութ էր առջևը խավար, իսկ դիմացը Փոս: Սովորական մարդը չի կարող պատկերացնել թե ինչ է կատարվել 1915 թվականին, բայց դրանք ոչ մարդկային արարքներ են արարքներ որոնց մասին իմանալով ավելի ու ավելի ես ատում թուրք ժողովուրդներն որոնք երբեք էլ ներում չեն ստանա: Ոճրագործության հետևանքները ահավոր էին երիտթուրքերը սպանում էին հայերին և նետում Եփրատ գետը որպեսզի այն կարմրի մարդկանց արյունով: Հայերի ցեղասպանություննը թերևս պատմության ամենա դաժան և արյունոտ էջերից մեկն է սա մի դեպք էր, որի դատապարտման համար մինչև օրըս պայքարում ենք, բայց եթե նույնիսկ ողջ աշխարհնել ընդունի միևնույնն է մեր ցավը երբեք չի բուժվի:
Մի փոքրիկ երկիր, հողագնդի մասին փոքր ծվեն, բայց մի ամբողջ ուժ պայքարի ու պատերազմի պատրաստ ժողովուրդ: Երբ մեր ոխերիմ թշնամիները հասկանան, որ մենք կորցրել ենք 1,5 միլիոն ազգակից, կորցրել ենք 1,5 միլիոն հայ մայր քույր ու եղբայր ենք կորցրել: Մենք Մոնթե ունենք Արարատ ունենք մենք 1,5 միլիոն հայի հիշատակ ունենք, որ չեն ջնջվում, որ հավերժ են: Դարերով եկած ճշմարտությունը մերն է մերն է Վանը Սասունը և Էրզրումը, իսկ մենք մի Օր գալու ենք գալու ենք վերցնելու այն ինչը մերն է, իսկ դուք մի Օր ծնկելու էք: Ու գուցե միայն այդ ժամանակ դուք մեզ հասկանաք եկել է ժամանակը, վերադարձնելու ենք այն ինչը մենք կորցրել ենք: Մասիսը վկա` թուրքը ծնկի կգա:

Ժենյա Բայրամյան