Հանրապետության հրապարակի վերակառուցման հայեցակարգային նախագծի բաց մրցույթին ներկայացված աշխատանքները վերջերս բուռն քննարկման առարկա դարձան: Նոր կառույցը նախատեսվում է այն հատվածում, որտեղ ժամանակին Լենինի արձանն էր:
Մեզանում այդպես է, նախ' ջարդում ենք, փշրում, հետո մտածում նորը կառուցելու մասին…
Խորհրդային տարիներին անխնա ավերվեցին պատմամշակութային մեծ թվով հուշարձաններ' եկեղեցիներ, մատուռներ, տարբեր նշանակության շենքեր, շինություններ…Պատճառներից մեկն էլ դա է, որ այսօր Երևանն անդեմ, պատմական անցյալից, ժառանգական իրականությունից կտրված մի քաղաք է դարձել: Տասնյակ տարիներ էր պետք, որպեսզի խորհրդային իշխանությունները գիտակցեին, սկսեին թեկուզ ուշացումով' պահպանել, վերակառուցել այդ հուշարձանների մի մասը:
Սակայն, խորհրդային կարգերի փլուզումից հետո սկսվեց «հուշարձանների դեմ պայքարի» նոր ալիքը…Հիմնովին ավերվեցին շենքեր, շինություններ, որոնք շատ փոքր ծախսերով կարելի էր ինտեգրել Երևանի ժամանակակից ճարտարապետական լուծումներին…Առանձնակի ցինիկությամբ, դաժանությամբ ավերվեց Հանրապետության հրապարակի Լենինի արձանը, որը տեղադրվել էր 1940 թվականի նոյեմբերի 24-ին և ապամոնտաժվեց 1991թվականին:
Իմ կարծիքով արվեստի իրական գործ էր արձանի պատվանդանը, որն իր հերթին ապամոնտաժվեց 1996 թվականին:
Լա’վ, ասենք Լենինի արձանը հանեցիք հասկացանք, սակայն ինչ կարիք կար վայրագաբար, հարևան քոչվոր ցեղերի նման բառացիորեն քարուքանդ անել, ավերել այդ արվեստի ստեղծագործությունը: Ինչ է դա պատմամշակութային արժեք չէ՞ր...
Հետաքրքիր կլիներ նայել այդ տարիների տեսանյութերը, ծանոթանալ ականատեսների հուշերին և այսօր նայել այդ «տոտալիտար անցյալի» ոչընչացման ջատագովների, մերօրյա վանդալների աչքերի մեջ…Ես համոզված եմ, նրանցից շատերն այսօր արցունքն աչքերին իրենց ներկայացնում են որպես ճարտարապետական հուշարձանների պահպանության պայքարի «անխոնջ, սրտացավ մարտիկի»…
Եթե պահպանեինք այդ հոյակերտ պատվանդանն իր ամբիոնով, գեղեցիկ անձեռակերտ զարդանախշերով, ապա տեղադրելով որևէ սիմվոլիկ' հաղթանակը, միասնությունը կամ անկախությունը բնութագրող հուշարձան, մենք կպահպանեինք Հանրապետության հրապարակի նախկին տեսքն իր հրաշալի լուծումներով: Կլիներ շատ գեղեցիկ, կպահպանվեր հրապարակը իր ամբողջական տեսքով և պատվանդանն իր ամբիոնով կօգտագործվեր նաև զորահանդեսների, շքերթների, տոնախմբությունների, միջոցառումների ժամանակ:
Վանդալների, բարբարոսների, թուրք-սելջուկների նման առանց խղճմտանքի քանդեցինք արվեստի այդ ստեղծագործությունը, մի շարք հին շենքեր, շինություններ և կառույցներ…
Ափսոս, հազար ափսոս…Իսկ հիմա' հայի հետին խելքով, նոր հեծանիվ ենք փորձում հայտնագործել…
Պատկերացնում եք հեղափոխությունների «օրրան» Ֆրանսիայում հայկական տրամաբանությամբ սկսեին հեղափոխություններին զուգընթաց քարուքանդ անել պատմամշակութային հուշարձանները...Այսօր Փարիզից, մյուս քաղաքներից հավանաբար ոչինչ չէր մնա…
Ֆեյսբուք
